مهارت های تصمیم گیری در زندگی
مهارت های تصمیم گیری در زندگی
در تصمیم گیری نتایج بد هم وجود دارد و نیازمند مسئولیت پذیری فرد است و خیلی از مردم برای فرار از مسئولیت پذیری و نتایج بد از تصمیم گیری و روبه رو شدن با مشکلات فرار می کنند اما اگر با فرآیند و مهارت های تصمیم گیری درست و عواملی که بر تصمیم گیری ما تاثیر می گذارند، آشنا شویم این کار زیاد هم سخت نخواهد بود.
برای تصمیم گیری مهارتهای زیر لازم است :
– مهارتهای تفکر خلاق و انتقادی
– مهارتهای حل مسئله
– مهارتهای جمع آوری اطلاعات
– مهارتهای ارزیابی نتیجه و پیامد
– مهارتهای ارزشیابی اطلاعات
– مهارتهای تجزیه و تحلیل برای بررسی خطرات احتمالی
نکات مهم در تصمیم گیری :
– آگاهی و اطلاعات : باید در مورد مسئله اطلاعات کافی داشته باشیم برای مثال برای انتخاب رشته باید درباره رشته های تحصیلی و شغلی که می توانیم با آن رشته تحصیلی انتخاب کنیم اطلاعات کافی داشته باشیم.
– فشارهای دیگران و جامعه : نظرات و ارزشهای دیگران و رسانه ها بر تصمیم های ما اثر می گذارد به عنوان مثال دانش آموزی که تحت فشار پدر و مادرش انتخاب رشته می کند یا جوانی که مدل لباس خود را بر اساس مدل لباس هنرپیشه ها و بازیگران سینمایی و کانال های ماهواره ای انتخاب می کند.
– موقعیت ها : انسان در یک موقعیت یک تصمیم می گیرد و در موقعیت دیگر تصمیم دیگری می گیرد موقعیت ها بر تصمیمات ما اثر می گذارند و یک جوان ممکن است همیشه سیگار را بد بداند اما در موقعیتی دیگر چند نفر از دوستان او که سیگار مصرف می کنند او را مسخره کنند که تو ترسو هستی و نوجوان برای ثابت کردن اینکه ترسو نیست سیگار مصرف کند.
دام های تصمیم گیری:
– عدم بررسی و ارزیابی مراحل تصمیم گیری
– عدم توجه به نتیجه های تصمیم گیری های قبلی و درس نگرفتن از آنها.
– تفسیر نادرست از نتیجه های تصمیم گیری های گذشته
– اعتماد به نفس بیش از حد در مورد توانایی تصمیم گیری خود
تصمیم گیری احساسی : در این نوع تصمیم گیری فرد بر اساس احساسات خود نسبت به یک مسئله یا موقعیت و بر اساس پیش داوری خود تصمیم گیری می کند.
تصمیم گیری آنی : فرد دریک لحظه و بدون تفکر زیاد تصمیم می گیرد این افرا درباره نتیجه تصمیم خود زیاد فکر نمی کنند.
واگذاری تصمیم به دیگران : این افراد همیشه به کسی نیاز دارند تا برای آنها تصمیم بگیرد یا از مسئولیت می ترسند یا از شکست خود می ترسند.
پشت گوش انداختن : این افراد تصمیم گیری را مرتب عقب می اندازند تا زمانی که مجبور شوند تصمیم گیری نمایند.
تصمیم گیری منطقی : بر اساس بررسی موقعیت و بررسی مزایا و معایب راه حل های مختلف و فایده و ضرر راه حلها انجام می شود این روش بهترین روش تصمیم گیری است.
.
مراحل تصمیم گیری منطقی :
مرحله بازشناسی : مسئله یا موقعیتی که می خواهید درباره آن تصمیم بگیرید خوب بشناسید و مشخص کنید و بررسی کنید.
مرحله جمع آوری اطلاعات : این مرحله بسیار مهم است باید اطلاعات درباره موقعیت و مشکل را گرد آوری کنیم.
مرحله ارزیابی : مزایا و معایب راه حل های مختلف را بررسی می کنیم و جلوی آنها می نویسیم.
مرحله انتخاب : هر راه حلی که مزایای بیشتر و معایب کمتر دارد و در آن شرایط زمانی و در آن موقعیت بهترین راه حل می باشد را انتخاب می کنیم.ب
ا م
سبک‌های تصمیمگیری
افراد با توجه به ویژگی‌های شخصیتی و موقعیت‌های متفاوتی که در آن قرار می‌گیرند به سبک‌های مختلفی تصمیم می‌گیرند. بعضی افراد قادر به تصمیمگیری نیستند و هنگامی که می‌خواهند دست به انتخاب بزنند مدام دچار شک و تردید می‌شوند. عدهای قادر نیستند به تنهایی تصمیم بگیرند و معمولا از دیگران می‌خواهند برایشان تصمیم بگیرند. بعضی‌ها خیلی عجولانه تصمیمگیری می‌کنند و خیلی زود هم پشیمان می‌شوند. عدهای هم با وجود وسواس زیادی که در تصمیم‌گیری‌هایشان به خرج می‌دهند معمولا تصمیمات اشتباهی می‌گیرند و مجبور می‌شوند تاوان تصمیمات اشتباهشان را پس بدهند. عدهای هم از ترس انتخاب غلط یا پشیمان شدن مدام تصمیم‌گیری‌های خود را به تعویق می‌اندازند.
تصمیمگیری احساسی
در این سبک فرد براساس هیجانات و احساساتش تصمیم می‌گیرد. درواقع بدون هیچ آینده‌نگری و تحلیل و بررسی منطقی بر اساس جمله «به دلم افتاده این کار را انجام دهم» تصمیم می‌گیرد کاری را انجام دهد. مثل زمانی که فردی چون از یک نفر خوشش می‌آید تصمیم می‌گیرد با او ازدواج کند.
تصمیمگیری تکانشی
به رفتارهایی که بدون هیچ تأمل و تحلیلی به صورت لحظه‌ای بروز پیدا می‌کند رفتارهای تکانشی گفته می‌شود. به تصمیم‌گیری‌هایی که بدون هیچ تفکر، بررسی و تحلیلی به صورت ناگهانی انجام می‌شود و فرد برای انتخاب خود هیچ توضیح واضح و مشخصی ندارد هم تصمیمگیری تکانشی گفته می‌شود که یکی از رایج‌ترین و ملموس‌ترین رفتارهای تکانشی است. مثلا فردی را در نظر بگیرید که چند سال بخش زیادی از درآمدش را برای خرید خودرو یا خانه پس‌انداز کرده اما یک‌شبه تصمیم می‌گیرد یک سفر رویایی دور دنیا برود و کل آن پول را بابت هزینه سفر می‌پردازد.
تصمیمگیری اجتنابی
بعضی افراد اعتمادبهنفس کافی برای گرفتن تصمیمات مهم زندگی‌شان را ندارند از این رو هنگامی که در موقعیت انتخاب و تصمیم‌گیری‌های مهم زندگی قرار می‌گیرند مدام از تصمیمگیری طفره می‌روند. این عده به علت ترس از تصمیمگیری با به تعویق انداختن تصمیمگیری و گفتن جمله «بی‌خیال. همه چیز خودش درست می‌شه» به یک آرامش کاذب و زودگذر می‌رسند.
تصمیمگیری اضطراری
عدهای هم زمانی که باید دست به انتخاب بزنند و تصمیمگیری کنند مضطرب می‌شوند. سطح این اضطراب به حدی بالاست که فرد نمی‌تواند آن را تحمل کند و برای رهایی از این موقعیت پرتنش بدون فکر و بررسی یکی از گزینه‌ها را تنها با هدف خلاصی از اضطراب و فشار موجود انتخاب می‌کند و تصمیم می‌گیرد. چون این انتخاب و تصمیم نه‌تنها حاصل تفکر و بررسی منطقی نیست بلکه تنها با هدف فرار و رهایی از تنش و فشار موقعیت انجام شده به آن تصمیمگیری اضطراری گفته می‌شود.
تصمیمگیری وسواسی
این عده هم هنگام تصمیمگیری سطح اضطراب بالایی را تجربه می‌کنند اما این اضطراب و نگرانی ناشی از ترس از تصمیمگیری اشتباه است. از این رو هنگام تصمیمگیری با وسواس خاصی گزینه‌های مورد نظر را بررسی و بالا و پایین می‌کنند و به علت حساسیت و وسواس بالا، بیشتر از حد معمول زمان و انرژی‌شان را صرف تحلیل و بررسی می‌کنند و همین مسأله باعث می‌شود گاهی بعضی از گزینه‌های مناسب را به علت تعلل زیاد از دست بدهند. معمولا هم بعد از تصمیمگیری احساس پشیمانی می‌کنند.
تصمیمگیری مطیعانه
در این سبک تصمیمگیری فرد تصمیم‌گیرنده بدون در نظر گرفتن خواسته‌ها و اهداف خود تنها به منظور برآورده کردن خواسته‌های دیگران به‌راحتی به آنها اجازه می‌دهد به جای او تصمیم بگیرند. این افراد معمولا اعتمادبهنفس لازم برای تصمیمگیری درباره خود و زندگی‌شان را ندارند و با واگذاری تصمیمگیری به دیگران یا اطاعت بی‌چون و چرا از تصمیماتی که دیگران برایشان می‌گیرند ناخودآگاه از زیر بار مسئولیت تصمیمگیری شانه خالی می‌کنند.
تصمیمگیری تقدیری
افرادی که در زندگی‌شان به این سبک تصمیمگیری می‌کنند باور دارند شکست و موفقیت افراد به شانس و اقبال آنها بستگی دارد. این عده معمولا فکر نمی‌کنند خودشان هم در رقم زدن سرنوشت و آنچه قرار است برایشان اتفاق بیفتد نقشی دارند از این رو در موقعیت‌های مختلف زندگی براساس جمله «هر چه پیش آید، خوش آید» و سپردن همه چیز به قضا و قدر به‌طور شانسی دست به انتخاب بین گزینه‌ها می‌زنند.
تصمیمگیری منطقی
در این سبک از تصمیمگیری فرد تلاش می‌کند براساس تفکر منطقی با جمع‌آوری اطلاعات لازم درباره گزینه‌های موجود، آنها را بررسی و سبک و سنگین کند و با در نظر گرفتن همه جوانب و پیش‌بینی پیامدهای احتمالی انتخاب هر گزینه، دست به انتخاب بهترین گزینه بزند و درنهایت یک تصمیم آگاهانه بگیرد. این نوع تصمیمگیری بهترین و سالم‌ترین نوع تصمیمگیری است.
۱۰ روش برای بهبود مهارت تصمیم گیری
۱. تحلیل هزینه-فایده را انجام دهید
قبل از گرفتن تصمیم نهایی، برای اطمینان از این که بهترین تصمیم را خواهید گرفت، حتما مزایا و معایب را بسنجید. این کار مستلزم انجام تحلیل هزینه-فایده است که به کمک آن، نتیجه‌ی هر راه ممکن را (چه مثبت و چه منفی) بررسی می‌کنید. این روش به شما کمک می‌کند ارزش فرصت‌‌ها را بشناسید یا با چیزهایی آشنا بشوید که به واسطه‌ی ترجیح یک تصمیم بر تصمیمات دیگر، ممکن است آنها را از دست بدهید.
۲. گزینه‌ها را محدود کنید
برای ساده کردن تحلیل هزینه-فایده، گزینه‌ها را محدود کنید. هر چه گزینه‌های پیش رو بیشتر باشند، گرفتن تصمیم نهایی، سخت‌تر خواهد شد. گزینه‌های بیشتر می‌تواند منجر به پشیمانی‌های بیشتر در آینده شود، چون معمولا اغلب ما پس از تصمیمگیری نهایی، فورا به تمام احتمالات از دست رفته فکر می‌کنیم و نگران این هستیم که شاید می‌توانستیم تصمیم بهتری بگیریم و نگرفتیم. به معنای دقیق کلمه، محدود کردن گزینه‌ها سبب آرامش خاطر بیشتر می‌شود.
۳. اهمیت تصمیم را ارزیابی کنید
برای یک تصمیم احتمالی چقدر زمان باید صرف کرد؟ ده ثانیه؟ ده دقیقه؟ ده ساعت یا بیشتر؟ همه‌ی اینها بستگی به این دارد که چه چیزی در معرض خطر است. برای کم کردن تردیدهای عذاب‌آور، اهمیت تصمیم‌تان را مشخص کنید (میزان تأثیر این تصمیم بر زندگی من چقدر خواهد بود؟ میزان هزینه‌های این تصمیم چقدر خواهد بود؟) و بر اساس آن، یک مهلت زمانی تعیین کنید. دقت کنید تأکید ما روی ارزیابی پیش از تصمیمگیری است، نه ارزیابی تصمیمی که هم‌اکنون گرفته‌اید و فقط به دنبال توجیه آن هستید.
۴. برای تصمیمات جزئی زیاد وقت صرف نکنید
اگر تصمیم شما به سادگی انتخاب یک رستوران برای ناهار یا انتخاب یک برنامه‌ی تلویزیونی برای تماشا کردن است، به یاد بیاورید که اهمیت تصمیم خود را بسنجید و حداقل زمان ممکن را به تصمیم‌گیری‌های جزئی اختصاص دهید. اگر تصمیم شما بر خود شما یا دیگران اثر مهمی نمی‌گذارد، پس با فکر کردن بیش از حد برای انتخاب گزینه‌ها، وقت خود را تلف نکنید.
۵. تحقیق کنید
شاید این امر واضح به نظر برسد، اما وقتی کار به تصمیم‌گیری‌های مهم از قبیل خرید تلفن همراه، لپ‌تاپ یا ماشین می‌رسد، انرژی و وقتی که صرف تحقیق درباره‌ی محصول مورد نظر‌تان می‌کنید، در نهایت سبب رضایت شما خواهد شد، در غیر این صورت، پشیمانیِ شدیدی گریبان‌گیرتان می‌شود.
۶. با یک فرد آگاه و باتجربه مشورت کنید
مشورت با یک فرد آگاه چیزی بیش از پرس‌و‌جو درباره‌ی حقایق و تدارکات پیش از تصمیمگیری است، این کار به بهبود مهارت تصمیمگیری شما در آینده هم کمک می‌کند، زیرا شما اعتماد و اطمینان پیدا می‌کنید که با کمک گرفتن از یک فرد باتجربه، در نهایت تصمیم درستی خواهید گرفت. خواه کمک گرفتن از یک دوست مکانیک درباره‌ی خرید ماشین باشد، خواه بررسی نظر کسانی که محصولی را پیش از شما مصرف کرده‌اند، مشورت با افراد آگاه، رویکرد بسیار مفیدی در فرایند تصمیمگیری است.
۷. مدیریت منازعه را تمرین کنید
«تعریف مدیریت منازعه: فرایند محدود کردن جنبه‌های منفی نزاع و افزایش جنبه‌های مثبت آن»
تصمیمگیری گروهی، کار دشواری به نظر می‌آید. وجود اعضای متعدد، احتمال تعارض را بالا می‌برد، بنابراین برای آماده کردن خودتان در چنین موقعیت‌هایی، تمرین مدیریت معارضه، همیشه به کار می‌آید. تفاوت بین موقعیت برد-باخت (از قبیل سازش، که در آن، یک طرف از خواسته‌هایش به نفع طرف مقابل، دست می‌کشد) و برد-برد (از قبیل تطابق، که در آن، هر دو طرف به منظور توافق بر سر امور دیگر، دست از برخی چیزها می‌کشند) را شناسایی کنید.
۸. از پیش برنامه‌ریزی کنید
وقتی قرار است یک تصمیم گروهی بگیرید، برای اجتناب از تعارض میان اعضای گروه، بهترین کار این است که پیش از رسیدن به موعد تصمیمگیری، از پیش به جزئیات مربوط به آن تصمیم به خوبی فکر کنید. از این روش می‌توانید هنگام سینما رفتن یا مهمانی‌های شام استفاده کنید، چون این روش، جلوی تصمیمات عجولانه و آنی را می‌گیرد و در عین حال، مهارتهای تصمیمگیری همه‌ی افراد درگیر را بهتر و احتمال منازعه میان اعضای گروه را کمتر می‌کند.
۹. مسئولیت را به عهده بگیرید
گاهی اوقات باید تسلیم شد و گاهی اوقات باید قاطع بود. اگر هیچکس هنگام تصمیمگیری گروهی، موضع ثابتی نمی‌گیرد، شما مسؤلیت را به عهده بگیرید. در غیر این صورت، زمان ارزشمند خود را در تلاش برای تصمیمگیری با دیگران بر سر یک موضوع هدر می‌دهید، در حالی که می‌توانستید وقت خود را صرف تفریح خودتان کنید یا کار مفیدی انجام دهید.
۱۰. روی اشتباهات تمرکز نکنید
بزرگ‌ترین مانع تصمیم‌گیریِ درست این است که خودتان را به خاطر اشتباهات گذشته سرزنش کنید. زندگی کردن با تشویش و پشیمانی از تصمیمات گذشته، به توانایی تصمیمگیری سریع و مؤثر شما در آینده آسیب می‌رساند، بنابراین به جای تمرکز روی اشتباهات و شکست‌های گذشته، قاطعانه تصمیم بگیرید و هنگامی که تصمیم‌تان را به سامان رساندید، دیگر به گذشته فکر نکنید.
نوشته های مرتبط
برای این نوشته 0 نظر ثبت شده است