چگونه یک کسب و کار را ” از خوب به عالی ” تبدیل کنید؟

کتاب «خوب به عالی: چرا برخی شرکت‌ها اوج می‌گیرند و بقیه این طور نیستند» نوشته آقای جیم کالینز است. 

شاید این کتاب کمی قدیمی به نظر برسد ولی یکی از کتاب‌های کلاسیک مدیریت نوین به‌حساب می‌آید که تغییرهای شگرفی در نظریه‌های مدیریتی به‌وجود آورده است. آقای کالینز در این کتاب نشان می‌دهد که یک شرکت خوب، چگونه می‌تواند به شرکتی عالی تبدیل شود.

منظور از عالی بودن چیست؟
طبق تعریف این کتاب، شرکت‌های عالی شرکت‌هایی هستند که در یک بازه زمانی حدود 15 سال، عملکردی چند برابری نسبت به متوسط بازار داشته‌اند و توانسته‌اند این عملکرد مالی (فروش) خود را حتی پس از عوض شدن مدیران ارشد خود هم حفظ کنند. بنابراین می‌توان گفت:

شرکت‌های عالی شرکت‌هایی هستند که…
عملکرد مالی‌شان چند برابر متوسط بازار است و این عملکرد را در یک بازه زمانی حداقل 15 ساله، فرا از اینکه در چه صنعتی بوده‌اند، حفظ کرده‌اند.

این کتاب از 9 فصل تشکیل شده است و 7 اصل برای تبدیل شدن از خوب به عالی را بیان می‌کند. به‌علاوه، سه موضوع محوری در این کتاب وجود دارد: افراد منظم، تفکر منظم و اقدام منظم.

اگر بخواهیم کل این کتاب را در یک جمله خلاصه کنیم، می‌توان گفت:

شرکت‌های عالی تمام منابع خود را روی کاری متمرکز می‌کنند که بیشترین مهارت و توانایی را در انجام آن دارند.

در ادامه این مطلب، خلاصه‌ای کوتاه از هر فصل ارائه می‌کنیم:

فصل اول: خوب دشمن عالی

همانطور که گفتیم، هدف آقای کالینز این بود که مشخص کند چه معیارهایی باعث می‌شوند شرکت‌های خوب به شرکت‌های عالی تبدیل شوند. به‌این‌ترتیب، او یک تیم تحقیقاتی ایجاد نمود و پنج سال روی این مسأله وقت گذاشت. او تیمش بیش از 6000 مقاله و بیش از 2000 صفحه مصاحبه را بررسی کردند.

عوامل بی‌اثر در حرکت از خوب به عالی

یکی از یافته‌های اصلی این بود که عوامل زیر، اثر خاصی در حرکت از خوب به عالی ندارند:

دستمزد پرداختی به مدیر عامل
فناوری‌های استفاده شده در سازمان
ادغام شدن با سازمان‌های دیگر
تلاش‌های انجام شده برای مدیریت تغییر
عوامل اثرگذار در حرکت از خوب به عالی
در مقابل، یافته‌های کالینز نشان داد که افراد منظم، تفکر منظم و اقدام منظم، عامل‌های اصلی موفقیت شرکت‌های عالی هستند.

فصل دوم: رهبری سطح پنجم

از این فصل به بعد، کالینز شروع به معرفی هفت عامل موفقیت شرکت‌های عالی می‌کند. عامل اول، ماهیت متفاوت رهبری در سازمان‌های عالی است. رهبران این سازمان‌ها در سطحی فراتر از بقیه مدیران و رهبران قرار دارند و به همین دلیل هم هست که کالینز از عبارت «رهبر سطح 5» برای توصیف آن‌ها استفاده می‌کند.

ویژگی‌های رهبر سطح پنج

این افراد، دو ویژگی متمایز دارند که آن‌ها را از دیگر رهبرها جدا می‌کند. اول اینکه انسان‌هایی بسیار فروتن هستند و به‌دنبال این نیستند که شهرت و مقام کسب کنند. دوم هم اینکه این رهبرها مصمم هستند که سازمان خود را به موفقیت برسانند و عزم راسخی دارند.

چنین رهبرهایی معمولاً سال‌ها در یک سازمان مشغول به کار هستند و به مرور زمان به رتبه‌های بالاتر ارتقا پیدا می‌کنند. بنابراین، مدیران ارشدی که از بیرون وارد یک سازمان می‌شوند، احتمال موفقیت بسیار کمتری دارند.

فصل سوم: اول افراد، بعد اقدام

تمرکز این فصل روی این است که سازمان دارای باید افرادی قوی داشته باشد که قابلیت تبدیل شدن به مدیران سطح پنجم را دارند و بنابراین باید روی شایسته‌سالاری و جایگزین‌پروری تمرکز کند.

کالینز معتقد است که در استخدام افراد، اگر از کسی که برای مصاحبه حاضر می‌شود، صد درصد مطمئن نیستیم، نباید او را استخدام کنیم. به‌علاوه، افرادی هم که اثرگذاری خود در سازمان را از دست داده‌اند، باید به قسمت‌های دیگری منتقل شوند یا حتی اخراج شوند.

فصل چهارم: مواجه شدن با حقایق تلخ

هر کسب‌وکاری باید بتواند با حقایق تلخ شرایط خود روبه‌رو شود. سازمان‌ها با محیط‌های متغیری روبه‌رو هستند. نیازها و ترجیح‌های کاربران به سرعت عوض می‌شوند و رقابت رو به روز، شدید تر می‌شود. بنابراین، اگر سازمانی با شکست مواجه شود، باید این حقیقت تلخ را بپزید ولی نباید ایمان خود را از دست بدهد. ایمان به اینکه می‌تواند با تلاش و زیرکی به موفقیت دست یاید.

نقش ایمان

البته ایمان با خوشبینی محض تفاوت زیادی دارد. در کتاب خوب به عالی، نمونه‌ای بسیار خوب برای درک این موضوع گفته می‌شود که به تنافض Stockdale معروف شده است. 

فصل پنجم: استراتژی خارپشتی

روباه شکارچی باهوشی است و راه‌های مختلفی برای شکار کردن طعمه خود بلد است اما جوجه تیغی همیشه برای محافظت از خود، یک استراتژی ساده ولی مؤثر دارد. سازمان‌ها نیز باید به همین ترتیب عمل کنند. استراتژی‌های ساده و مؤثری داشته باشند که از مهارت‌های اصلی آن‌ها نشأت می‌گیرند.

سه پرسش برای عالی شدن

اگر می‌خواهید سازمان خود را به یک شرکت عالی تبدیل کنید، باید به سه پرسش پاسخ دهید.

چه کاری را بهتر از بقیه انجام می‌دهید؟
چه چیزی باعث رشد اقتصادی شما می‌شود؟ (منظور این است که سنجه اصلی تمرکز شما چیست؟)
به چه کاری علاقه شدید دارید؟

فصل ششم: فرهنگ نظم

یکی دیگر از ویژگی‌هایی که کالینز برای سازمان‌های عالی مشخص کرده است، فرهنگ نظم آن‌هاست. البته منظم از نظم، نظامی‌گری و استبداد نیست بلکه منظور تمایل شدید همه افراد سازمان موفقیت سازمان است و اینکه هر یک از کارکنان و مدیران نقش یک کارآفرین را دارد و سرمایه‌های سازمان را سرمایه‌های خود می‌داند.

این نوع نظم، در نهایت خود را به‌صورت کیفیت خروجی‌های سازمان منجر می‌شود ولی مهم‌ترین نتیجه آن، این است که باعث ایجاد انگیزه بی‌سابقه در افراد سازمان می‌شود برای رسیدن هدفی که با توجه به اصل جوجه‌تیغی بیان شده است.

فصل هفتم: نقش فناوری

امروزه سازمان‌های زیادی از فناوری‌های مختلف برای افزایش بازده و کاهش سربارهای خود استفاده می‌کنند. اما کالینز هشدار می‌دهد که نباید فناوری را راه‌حلی جامع برای تمام مشکلات سازمان دانست.

نگاه شرکت‌های عالی به فناوری به‌عنوان یک شتابدهنده است، نه عامل موفقیت. برخورد آن‌ها با فناوری‌های به ترتیب زیر است.

نحوه جذب فناوری در سازمان های عالی:

توقف
تفکر
خزیدن
راه رفتن
دویدن

فصل هشتم: چرخ و فلک و حلقه نفرین‌شده

معمولاً تصمیم‌های مدیران کسب‌وکارها اثر تدریجی دارند و نتایج مثبت یا منفی آن‌ها به مرور زمان روی هم جمع می‌شوند. دو اتفاق ممکن است رخ دهد. یا اینکه تصمیم‌های مثبت به‌تدریج یک چرخ‌وفلک تشکیل می‌دهند که به ماه می‌رسد یا اینکه یک حلقه منفی نفرین شده به‌وجود می‌آورند که باعث می‌شود سازمان در نهایت نابود شود.

فصل نهم: ارتباط با کتاب «ساختن برای ماندن»

کتاب «ساختن برای ماندن» کتاب دیگری نوشته آقای کالینز است که نتایج یک مطالعه شش ساله برای تعیین عامل‌های اصلی ماندگاری یک شرکت در دراز مدت را نشان می‌دهد. کتاب خوب به عالی، به نوعی، پیش نیاز کتاب ساختن برای ماندن است.

نتیجه اصلی

نتیجه اصلی پژوهش‌های 11 ساله کالینز را می‌توان به این صورت دانست که سازمان‌ها برای رسیدن به درجه عالی، باید مجموعه‌ای خاص از ارزش‌ها را داشته باشند و به‌دنبال چیزی فراتر از درآمد مالی محض باشند. به‌این‌ترتیب، هم عالی می‌شوند و هم عالی باقی می‌مانند.

جمع‌بندی

اگر شما هم کارآفرین هستید یا شرکتی دارید که می‌خواهید به عملکرد عالی دست پیدا کند، توصیه می‌کنیم هر دو کتاب آقای کالینز را مطالعه کنید.